Trà xanh không chỉ là một thức uống phổ biến mà còn được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực y học như một loại dược liệu hỗ trợ trong điều trị bệnh. Vậy thực sự, công dụng của trà xanh đối với sức khỏe là gì và cách sử dụng trà một cách hiệu quả như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết sau bài viết dưới đây.
Trà xanh là gì?
Trà xanh, còn được gọi là chè xanh, xuất phát từ lá của cây trà xanh (Camellia sinensis) chưa trải qua bất kỳ quá trình chế biến nào. Trà xanh có nguồn gốc từ Trung Quốc trong thời đại Hoàng đế Thần Nông và thường được sản xuất rộng rãi ở các quốc gia châu Á.
Trong quy trình sản xuất, trà xanh không trải qua quá trình lên men như các loại trà khác. Thay vào đó, loại dược liệu này được sản xuất bằng cách sấy khô bằng nhiệt độ cao. Phương pháp này giúp trà duy trì các phân tử quan trọng, đặc biệt là polyphenol, một thành phần quý giá mang lại lợi ích cho sức khỏe.
Polyphenol là một phân tử có khả năng đa dạng trong việc bảo vệ sức khỏe. Nó không chỉ giúp ngừa sưng viêm và bảo vệ sụn khớp, mà còn giúp giảm thoái hóa và đề kháng nhiễm trùng. Hơn nữa, Polyphenol cũng có khả năng ngăn chặn sự phát triển của tế bào bất thường trong cổ tử cung, đóng góp vào việc phòng ngừa bệnh lý này.
Ngoài ra, trà còn chứa 2 – 4% cafein, có tác động tích cực đối với tư duy và sự tỉnh táo. Đặc biệt, trà cũng có khả năng tăng cường lượng nước tiểu và cải thiện chức năng của tế bào tiếp nhận thông tin não, đặc biệt quan trọng trong việc hỗ trợ người mắc bệnh Parkinson. Chất cafein trong trà xanh kích thích tim, hệ thống thần kinh, và cơ bắp, giúp tạo ra sự tỉnh táo và năng lượng cho cơ thể.
Nên uống trà xanh tươi hay khô?
Thông qua các nghiên cứu, đã được chỉ ra rằng sau khi lá trà xanh khô trải qua quá trình chế biến, nó có thể mất khoảng 14% lượng catechin. Catechin là một nhóm chất chống oxy hóa, trong đó có EGCG, được biết đến với khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ.
Do đó, trong trường hợp này, lá trà tươi sẽ ưu việt hơn lá trà khô, vì nó giữ được nhiều chất chống oxy hóa EGCG hơn.
Tuy nhiên, có một lợi điểm của lá trà khô đó là khả năng bảo quản tốt hơn so với lá trà xanh tươi. Lá trà khô có thể được bảo quản trong khoảng 1 năm nếu được lưu trữ đúng cách, trong khi lá trà xanh tươi cần phải sử dụng ngay trong ngày để tránh tác động của không khí làm oxy hóa và giảm chất lượng.
Vì vậy, nếu bạn có kế hoạch sử dụng trà trong thời gian dài, lá trà xanh khô có thể là lựa chọn phù hợp hơn. Công nghệ hiện đại đã làm giảm sự mất mát dưỡng chất trong quá trình chế biến lá trà khô, và sự khác biệt về chất lượng so với lá trà tươi không lớn, vì vậy bạn có thể yên tâm sử dụng.
Tác dụng của trà xanh
Hiện nay, lá trà đã được xem như một nguyên liệu quý giá để chế biến các thức uống có lợi cho sức khỏe con người. Trà xanh có những tác dụng sau đây:
Phòng ngừa các bệnh ung thư
Các nghiên cứu đã chứng minh rằng tổn thương oxy hóa có thể góp phần vào sự phát triển của các bệnh mạn tính, trong đó có ung thư, và chất chống oxy hóa được xem là một lựa chọn quan trọng để bảo vệ tế bào khỏi những tác động có hại của quá trình này. Theo nhiều nghiên cứu, trong trà xanh có chứa các chất giúp ngăn chặn các chất ức chế proteasome và các loại thuốc hóa trị bortezomib.
Một số loại bệnh ung thu mà trà xanh có thể hỗ trợ ngăn ngừa và điều trị như Ung thư tuyến vú, ung thư tuyến tiền liệt, ung thư đại trực tràng,…
Hỗ trợ quá trình giảm cân
Mặc dù trong trà xanh chứa lượng ít caffeine so với cà phê nhưng đây cũng là lượng vừa đủ hỗ trợ giảm cân hiệu quả. Được biết caffeine có tác dụng trong việc đốt cháy chất béo và nâng cao khả năng tập luyện. Ngoài ra, trong trà xanh còn chứa chất EGCG giúp tăng cường quá trình trao đổi chất trong cơ thể. Do đó, chất béo trong cơ thể sẽ được đốt cháy đáng kể và cân nặng nhờ đó cũng giảm đi,
Phòng ngừa bệnh tim mạch
Có nhiều nghiên cứu đã thực hiện để khảo sát tác động của trà xanh đối với sức khỏe tim mạch. Một trong những nghiên cứu tiêu biểu được thực hiện tại Nhật Bản với sự tham gia của 40.530 người trưởng thành đã cho thấy một mối liên hệ đáng chú ý giữa việc tiêu thụ trà xanh và nguy cơ bệnh tim mạch.
Kết quả của nghiên cứu này cho thấy rằng những người thường xuyên uống nhiều hơn một năm tách trà xanh mỗi ngày có nguy cơ tử vong do nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ thấp hơn 26% so với những người tiêu thụ ít hơn một tách trà xanh mỗi ngày. Đồng thời, họ cũng có nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân thấp hơn 16% so với những người uống trà xanh ít hơn.
Ngăn ngừa bệnh Alzheimer và Parkinson
Ngoài khả năng tạm thời cải thiện chức năng não bộ, trà cũng có tiềm năng giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và Parkinson, có liên quan đến hợp chất catechin.
Giảm stress, trầm cảm
Trà xanh không chỉ nổi tiếng với khả năng chống oxi hóa và ngăn ngừa lão hóa, mà còn đóng một vai trò quan trọng trong việc giảm căng thẳng và làm dịu tinh thần. Điều này có liên quan đến chứa L-Theanine, một axit amin khá đặc biệt mà hiếm khi được tìm thấy trong các nguồn thực phẩm khác. Thực tế cho thấy, L-Theanine có khả năng hiệu quả trong việc đối phó với lo lắng và giảm triệu chứng Trầm cảm nhẹ. Cách hoạt động của L-Theanine là thúc đẩy sóng alpha trong não, và các nghiên cứu đã chứng minh rằng sóng alpha này mang lại cảm giác thoải mái và thư giãn.
Điều trị bệnh đái tháo đường loại 2
Uống trà xanh đều đặn có thể giảm mức đường huyết và insulin trong cơ thể khi đang ở trạng thái đói. Đây là hai chỉ số quan trọng được sử dụng để đánh giá sức khỏe của những người mắc bệnh tiểu đường. Những lợi ích này của trà xanh chủ yếu xuất phát từ khả năng chống oxi hóa của các hợp chất polyphenol và polysaccharide.
Các polyphenol và polysaccharide trong trà xanh không chỉ giúp kiểm soát mức đường huyết và insulin, mà còn có tác dụng tích cực trong việc duy trì áp lực máu ổn định và giảm mức Cholesterol xấu trong cơ thể. 
Ngăn ngừa thoái hóa thần kinh
Trà xanh chứa nồng độ chất chống oxy hóa cao có thể đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tế bào não khỏi tổn thương, từ đó giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh thoái hóa thần kinh như Alzheimer và Parkinson. Điều này là do trà xanh là một trong những loại trà có khả năng loại bỏ gốc tự do tốt nhất, vượt trội hơn so với các loại trà khác như trà đen và trà xám bá tước.
Giảm hôi miệng
Chất polyphenol có trong trà xanh có khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn và loại bỏ mùi hôi không mong muốn. Điều này làm cho trà xanh trở thành một biện pháp hiệu quả để giảm mùi hôi khó chịu và chữa trị bệnh hôi miệng. Do đó, những người thường xuyên tiêu thụ trà xanh có thể tránh được tình trạng hôi miệng. Bạn chỉ cần sử dụng nước trà xanh để súc miệng một vài lần trong ngày hoặc thậm chí sử dụng nó làm nước uống hàng ngày để tận hưởng lợi ích cho sức khỏe.
Hỗ trợ trong quá trình làm đẹp
Trà không chỉ có lợi cho sức khỏe nội tiết mà còn có những tác động tích cực đối với làn da:
- Cải thiện tình trạng da dầu và mụn trứng cá: Sử dụng nước trà tại chỗ có thể hiệu quả đối với viêm da dị ứng, Mụn trứng cá và cả bệnh trứng cá đỏ.
- Giảm tác động của lão hóa da: Trà còn bổ sung giúp tăng cường sản xuất collagen và sợi elastin, đồng thời ngăn chặn sự hoạt động của enzym phân hủy collagen trong da, từ đó giúp chống nếp nhăn. Nghiên cứu cũng cho thấy rằng việc sử dụng chiết xuất trà có thể giảm tổn thương da do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
- Giảm sưng bọng mắt: Nhờ vào khả năng chống oxy hóa, chống viêm, và dưỡng ẩm, trà có thể được sử dụng để giảm tình trạng sưng bọng mắt, đặc biệt là do tuổi tác hay các nguyên nhân khác.
Những ứng dụng này của trà trong việc chăm sóc da là một phương pháp tự nhiên và hiệu quả để duy trì sức khỏe và vẻ đẹp cho làn da.
Kéo dài tuổi thọ
Trà xanh không chỉ có tác dụng bảo vệ cơ thể khỏi bệnh Ung thư và bệnh tim mạch, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc gia tăng tuổi thọ và duy trì sức khỏe lâu dài.
Một nghiên cứu trên 40.530 người trưởng thành tại Nhật Bản trong khoảng thời gian 11 năm đã rõ ràng cho thấy ảnh hưởng tích cực của trà đối với sức khỏe và tuổi thọ:
- Tử vong do mọi nguyên nhân: Những người uống nhiều trà nhất (5 cốc trở lên mỗi ngày) đã có tỷ lệ giảm tử vong lớn hơn đáng kể, với sự giảm 23% ở phụ nữ và 12% ở nam giới.
- Tử vong do bệnh tim mạch: Trà xanh đã giúp giảm tỷ lệ tử vong do bệnh tim mạch lên tới 31% ở phụ nữ và 22% ở nam giới.
- Tử vong do đột quỵ: Đối với tử vong do đột quỵ, trà cũng có tác động tích cực, giảm tỷ lệ tử vong lên đến 42% ở phụ nữ và 35% ở nam giới.Những kết quả này là một minh chứng rõ ràng cho tác dụng bảo vệ sức khỏe của trà và mối quan hệ tích cực giữa việc tiêu thụ trà và sức khỏe tổng thể.
Cách uống trà xanh tươi đúng cách
Theo Báo Lao động, trà xanh không chỉ đơn giản là một loại đồ uống mà còn được xem như một loại dược liệu, bởi vì nó có những thành phần và tính chất dược học đặc biệt. Để tận dụng tối đa các lợi ích của trà xanh, hãy tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Rửa trà trước khi sử dụng: Đối với trà xanh tươi, hãy rửa sạch lá trà trước khi sử dụng. Sau đó, pha trà qua nước trước khi pha. Điều này cũng áp dụng cho cả trà xanh khô và tươi.
- Pha trà ở nhiệt độ phù hợp: Nhiệt độ pha trà phù hợp là khoảng 80 độ C. Không nên pha trà bằng nước đang sôi. Đồng thời, tránh uống trà quá nóng để tránh gây tổn thương đường tiêu hóa và dạ dày.
- Giới hạn lượng trà xanh hàng ngày: Một người nên uống khoảng 500ml nước trà xanh mỗi ngày.
- Không để trà qua đêm: Trà xanh không nên để qua đêm, ngay cả khi đặt vào tủ lạnh.
- Không sử dụng đường: Tránh sử dụng đường khi uống trà xanh, vì đường có thể làm mất chất dinh dưỡng. Bạn có thể sử dụng mật ong để thay thế.
- Tránh uống trà đặc: Để tận dụng hết các lợi ích của trà xanh, hãy pha trà ở mức vừa đủ, không nên pha quá đặc.
- Giới hạn lượng trà xanh hàng ngày: Chỉ nên uống 1-2 ly trà xanh mỗi ngày để tránh tác động tiêu cực như rối loạn tiêu hóa, đau đầu và mất ngủ.
- Không uống trà cùng với thuốc: Trong thời gian sử dụng trà xanh, không nên uống cùng với bất kỳ loại thuốc nào, để tránh tương tác hóa học có thể làm giảm tác dụng của thuốc.
- Không uống trà khi đói: Trà xanh có thể kích thích dạ dày sản xuất nhiều acid dẫn đến mất cảm giác ngon miệng và hấp thu thức ăn kém. Hãy tránh uống trà khi đói hoặc dạ dày trống rỗng.
- Không uống trà xanh vào buổi tối: Trà xanh chứa caffeine khá cao, nên tránh uống vào buổi tối để không gây khó ngủ. Thời gian tốt nhất để uống trà xanh là một giờ trước và sau bữa ăn, hoặc trước giờ đi ngủ từ 1 đến 2 giờ nếu bạn đang ăn kiêng và muốn kiểm soát thèm ăn.
Cách uống trà xanh tươi đúng cách (Nguồn: Internet) Tác hại của trà xanh
Nếu tiêu thụ trà quá mức, có thể gây ra một số tác dụng phụ như:
- Chóng mặt, đau đầu và rối loạn đường tiêu hóa: Uống quá nhiều trà có thể gây ra các triệu chứng như chóng mặt, đau đầu và có thể gây rối loạn đường tiêu hóa.
- Tăng độc tính cho gan: Sử dụng lượng trà quá lớn có thể tăng độc tính cho gan, đặc biệt nếu liên quan đến chất chuyển hóa hoặc nồng độ epigallocatechin gallate (EGCG) cao.
Mặc dù loại dược liệu này có nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng việc sử dụng nó nên tuân thủ liều lượng và cách sử dụng hợp lý. Không nên lạm dụng trà và cần kiểm tra với chuyên gia y tế nếu có bất kỳ điều kiện sức khỏe hoặc đang dùng thuốc để điều trị bệnh. Điều này giúp tránh tương tác không mong muốn giữa trà và thuốc.
Một số lưu ý khi sử dụng
Để đảm bảo việc sử dụng trà an toàn và hiệu quả, cần tuân theo các hướng dẫn sau:
- Dùng không quá 8 tách trà mỗi ngày để tránh tiềm họa về sức khỏe do sử dụng quá mức.
- Phụ nữ mang thai nên giới hạn việc dùng trà không quá 1 tách mỗi ngày, và nên tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn cho thai kỳ.
- Người bị Bệnh gan cần tư vấn với bác sĩ về liều lượng trà phù hợp với tình trạng sức khỏe của họ, vì trà có thể tác động lên gan.
- Sử dụng trà với liều lượng cao có thể gây giảm nồng độ máu, do đó cần tuân thủ chỉ định về liều lượng để tránh tình trạng không mong muốn.
Câu hỏi thường gặp:
Uống trà xanh mỗi ngày có tốt không?
Để tận dụng lợi ích của trà một cách tốt nhất và đảm bảo an toàn, người ta thường khuyên nên:
Uống từ 3 đến 5 tách mỗi ngày, tương đương với 720 đến 1.200 mL trà, để đảm bảo cung cấp ít nhất 180 mg catechin và ít nhất 60 mg theanine, hai hoạt chất quan trọng trong trà.
