Có nhiều trường hợp dù không có tên trong di chúc nhưng theo quy định pháp luật vẫn được hưởng tài sản thừa kế.
Hưởng thừa kế khi không có tên trong di chúc
Theo Điều 609 Bộ luật Dân sự 2015, cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật.
Theo quy định, nếu người chết để lại di chúc hợp pháp, tài sản của người đó sẽ được chia theo di chúc; nếu không có di chúc hoặc di chúc không hợp lệ thì chia theo pháp luật.
Tuy vậy, Điều 644 của Bộ luật này quy định có 6 nhóm đối tượng được hưởng thừa kế mà không phụ thuộc vào nội dung của di chúc, gồm:
– Con chưa thành niên của người để lại di sản
– Cha của người để lại di sản
– Mẹ của người để lại di sản
– Vợ của người để lại di sản
– Chồng của người để lại di sản
– Con thành niên mà không có khả năng lao động của người để lại di sản.
Theo đó, cho dù những người trên không có tên trong di chúc, nhưng vì mối quan hệ huyết thống, quan hệ vợ chồng gắn bó với người mất mà pháp luật quy định những người này vẫn được hưởng di sản thừa kế.
Cũng tại Điều 644 của Bộ luật Dân sự 2015 quy định, những người không có tên trong di chúc vẫn sẽ được hưởng phần di sản bằng 2/3 suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản thừa kế được chia theo pháp luật.
Tuy nhiên, quy định này sẽ không áp dụng đối với những người thuộc đối tượng nêu trên nhưng từ chối nhận di sản thừa kế hoặc không có quyền nhận di sản thừa kế (Đã bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe người để lại di sản; Vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản…).
Di sản thừa kế là tài sản của người chết (người để lại di sản thừa kế) để lại cho người khác sau khi người để lại di sản thừa kế chết.
Di sản thừa kế có thể là tiền, tài sản gồm bất động sản, động sản (nhà, đất, công trình gắn liền với đất…), giấy tờ có giá.
Quy định việc phân chia di sản theo di chúc
Căn cứ theo Điều 659 Bộ luật Dân sự năm 2015, quy định về phân chia di sản theo di chúc cụ thể như sau:
– Việc phân chia di sản được thực hiện theo ý chí của người để lại di chúc. Trong trường hợp di chúc không xác định rõ phần của từng người thừa kế, di sản sẽ được chia đều cho những người được chỉ định trong di chúc, trừ khi có thỏa thuận khác. Điều này có nghĩa là di sản sẽ được phân chia đồng đều giữa các người thừa kế được nêu tên trong di chúc, trừ khi có sự thỏa thuận khác.
– Trong trường hợp di chúc xác định phân chia di sản theo hiện vật, người thừa kế sẽ nhận hiện vật đó cùng với các hoa lợi, lợi tức thu được từ hiện vật đó. Ngoài ra, nếu hiện vật bị giảm sút giá trị tính đến thời điểm phân chia di sản do lỗi của người khác, người thừa kế cũng có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại. Điều này đảm bảo rằng người thừa kế sẽ nhận được giá trị của hiện vật cùng với mọi lợi ích từ nó, và nếu có thiệt hại do lỗi của người khác, người thừa kế sẽ được bồi thường.
– Trong trường hợp di chúc chỉ xác định phân chia di sản theo tỷ lệ đối với tổng giá trị khối di sản, tỷ lệ này sẽ được tính trên giá trị khối di sản còn lại vào thời điểm phân chia di sản. Điều này có nghĩa là tỷ lệ phân chia được áp dụng trên giá trị của di sản còn tồn tại tại thời điểm phân chia, chứ không tính toàn bộ giá trị của di sản từ trước đến nay. Điều này đảm bảo rằng người thừa kế sẽ nhận được phần di sản tương ứng với tỷ lệ đã được xác định trong di chúc.
Theo đó, việc phân chia di sản được thực hiện theo ý chí của người để lại di chúc. Trường hợp di chúc không xác định rõ phần của từng người thừa kế, di sản sẽ được chia đều cho những người được chỉ định trong di chúc, trừ khi có thỏa thuận khác. Nếu di chúc xác định phân chia di sản theo hiện vật, người thừa kế sẽ nhận hiện vật đó kèm theo hoa lợi và lợi tức từ hiện vật đó. Nếu hiện vật bị giảm sút giá trị do lỗi của người khác, người thừa kế cũng có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại.
Trong trường hợp di chúc chỉ xác định phân chia di sản theo tỷ lệ đối với tổng giá trị khối di sản, tỷ lệ này sẽ được tính trên giá trị khối di sản còn lại vào thời điểm phân chia di sản. Như vậy, các quy định này đảm bảo rằng di sản sẽ được phân chia theo ý chí của người để lại di chúc. Người thừa kế có thể nhận được di sản theo các hình thức khác nhau như phần di sản đồng đều, hiện vật kèm hoa lợi và lợi tức, hoặc theo tỷ lệ đối với giá trị khối di sản. Điều này tạo ra sự công bằng và đáp ứng ý muốn của người để lại di chúc trong việc phân chia di sản.